DOÇ.DR. BAHATTİN DARTMA

Cevdet Said’e göre Kur’an’da bireysel ve toplumsal değişim Individual and social change within the Quran in the point of wiev Cevdet Said

ÖZET Değişim, bireyin ve toplum hayatında var olan bir olgudur. Birey ve toplumun değişimi karşılıklı olup, birinin değişimi ötekini doğal olarak etkilemektedir. Bundan dolayı değişim, Sosyoloji ve Sosyal Psikolojinin önemli konulan arasında yer almaktadır. Bireyin ve toplumun hayatında son derece önemli bir yer tutan bu kavramın Kur’an’da tağyir kavramıyla ifade olunduğunu, günümüz düşünce adamlarından Cevdet Said tarafından eserlerinde işlenerek bir kuram halinde sunulmuştur. Ona göre, Kur’an’da bireyin ve toplumun değişimi bir takım yasalara bağlıdır ve bu yasalar uzman ilim adamlarınca keşfedilip uygulandığı takdirde bireyin ve toplumun hayatı değişecektir. Bu uygulamanın tabii sonucu olarak, İslam aleminde değişimler olacaktır. Cevdet Said bu düşüncesini, Kur’ an’ in Ra’d suresi 11. ayeti ile temellendirmekte ve bu ayeti toplumsal değişim yasası olarak nitelemektedir. Yazar, ayrıca kuramını sünnetullah, afak-enfüs ve teshir vb. Kur’ani kavramlarıyla açmaya ve desteklemeye çalışmaktadır. Yazar, kuramını oluşturma noktasında tağyir kavramına sağladığı yeni açılımlar sayesinde başarılı olmakla birlikte, tezinin merkezinde yer alan yasa düşüncesi, organizmacılık fikri ve bu bağlamda ayetlerin yorumunda izlediği bilimsel yaklaşım sebebiyle kuramını tartışılır hale getirmiştir. Halbuki yeni bir çözüm vadeden bir kuramın; teori ve pratiğe uygunluk noktasında bir takım zaaflar barındırması kuramın sıhhati açısında önemli bir eksiklik olarak görünmektedir. 69