DOÇ.DR. ATİLLA YAYLA

Cumhuriyet dönemi Türk ulusçuluğunda kültürel ulusçuluğun bir unsuru olarak ‘tarih”in rolü

ÖZET Bu çalışmanın konusu Türkiye’de 29 Ekim 1923’te bir ulus-devlet olarak kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nde benimsenen ulusçuluk anlayışının analiz edilmesidir. Bu analiz 1930’lu yıllardaki “tarih” anlayışı temel alınarak yapılmıştır. Cumhuriyet yöneticilerinin tarihe bakışı, yazılan ulusal tarih ve Türk Tarih Tezi’nin Türk ulusçuluğuna getirdiği kültürel ulusçu etkilerin ortaya konulması çerçevesinde yapılmıştır. Bunu yapabilmek için çalışma iki bölümde toplanmıştır. Birinci Bölüm’de bu analizi yaparken esas alınacak teorik çerçevenin çizimi yapılmıştır. Teori kısmında, literatürde yaygın kabul görmüş bir tasnif olan siyasi ve kültürel ulusçuluk incelenmiştir. Bu ulusçuluk anlayışlarının ortaya çıkışı, gelişimi ve özellikleri üzerinde durulmuştur. Her iki ulusçuluk anlayışın da ulusu tanımlarken kullandığı unsurların neler olduğu ve birbirlerinden ayrılan yönleri araştırılmıştır. İkinci Bölüm’de Cumhuriyet ile birlikte Türkiye’de yaşanan uluslaşma süreci ve Türk ulusçuluğunun yapısı araştırılmıştır. Bu yapılırken “Birinci Bölümde” ortaya konan teorik çerçeve kullanılmıştır. îlk önce Türk ulusçuluğunun genel yapısı incelenmiştir. Daha sonra ise Cumhuriyet rejiminin “tarih” anlayışının oluşma süreci incelenmiştir. Cumhuriyet yönetiminin ulusu inşa ederken “tarihi” fonksiyonel olarak kullanması ve bunun da Türk ulusçuluğuna getirdiği kültürel ulusçu etkiler üzerinde durulmuştur. Bu çalışmanın sonucunda Türkiye Cumhuriyeti’ne hakim olan ulusçuluk anlayışının bel kemiğini siyasi ulusçuluğun oluşturduğu anlaşılmıştır. Bununla birlikte Türk ulusçuluğunda zaman zaman kültürel ulusçuluk eğilimlerine de rastlanıyor. Ayrıca ulusal tarih yazma denemesi olarak “Türk Tarih Tezi”, 1930’lardaki Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusçuluk anlayışının kültürel yönlerini tespit edebildiğimiz bir alandır.