DOÇ.DR. AHMET ÖGKE

Müstakimzâde Sadeddin Süleyman b. Muhammed’in (1718-1782) Adâb-ı Ulul- Elbâb adlı risâlesi bağlamında tarîkat âdâbı ile ilgili görüşleri

Müstakimzâde Sadeddin Süleyman b. Muhammed’in ?Âdâb-ı Ulu’l-Elbâb? risâlesinde müellif, tarîkat içinde sâlikin uyması gereken; ferdî ve toplumsal planda bir sâlikte bulunması gereken ahlâk kurallarını mümkün oldukça ayrıntılarıyla islemis olduğunu gördük. Müstakimzâdenin, ahlâk kurallarını bir sûfînin uyması gereken kurallar bütünün ötesinde her Müslüman’ın tasıması gereken vasıflar olarak görmüs ve bu düsünceyle yazıya dökmüs olduğunu gördük. Zira tasavvufta sosyal hayâtın mükemmellesmesi ancak bireyin, dar mânada nefsin, ıslahıyla mümkündür. Müstakimzâde, sûfînin uyması gereken ahlâkî kuralları islerken, mü’min bir sahsîyette bulunması gereken ahlâk kurallarını anlatmaktadır. Müellifin eserini incelememizin sonucunda ele alınan ahlâk kurallarının yüzde yirmisinin Kur’an-ı Kerimde, bununla beraber yüzde altmısının hadis kaynakları (Kütüb-i Sitte)’nda ve birçoğunun da klasik tasavvuf kaynaklarında dayanağının bulunduğunu gördük. Çalısmamız sırasında müellifin tarih, biyografi, hat sanatı, mûsikî, siyer, tefsir, edebiyat, hadis gibi birçok ilim dalında eserler veren bir sûfî-âlim olduğunu ve bunları yaparken herhangi bir düyevî beklentisi olmadığını gördük. Onun selefi kadar mükemmel, çağdaslarından çok daha fazla sünnetin ihyâsı için çalısmıs bir mutasavvıf olduğunu gördük.