DOÇ. DR. ŞUAYYİP ÇALIŞ

Kurumsal kuram perspektifinde sosyal sorumluluk standart ve rehberlerinin insan kaynakları yönetimine etkisi: Türk çalışma ilişkilerinde çoklu örnek olay araştırması Impact of corporate social responsibility standard and guidelines on human resources management through the perspective of institutional theory: Multiple case study research in Turkish employment relations

Tez araştırmasının konusu “Sosyal sorumluluk standart ve rehberlerinin Türk çalışma ilişkileri sisteminde insan kaynakları yönetimine (İKY) etkisidir”. “Kurumsal kuram” araştırmanın teorik çerçevesini oluşturmaktadır. Araştırmanın temel tezi sosyal sorumluluk standart ve rehberlerinin kapsamlarının ve uygulama mekanizmalarının birbirinden farklı olduğuna, standart ve rehberlerin uygulandıkları bağlamın göz önünde bulundurulması gerektiğine ve örgütlerin farklı benimseme ve uygulama biçimleri olabileceği iddialarına dayanmaktadır.Araştırmada sosyal sorumluluğun kapsamı olarak SA8000 standardı, Küresel İlkeler Sözleşmesi (KİS) ve Küresel Raporlama Girişimi (GRI) referans alınmıştır. Türkiye’deki kurumsal çevre ise 4857 İş Kanunu ve 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsam ve uygulamasına dayalı çalışma ilişkileri ile tanımlanmıştır. Araştırma çoklu örnek olay yöntemine dayanmaktadır. Altı örnek olay olarak SA8000 sertifikasına sahip, KİS imzacısı ve/veya GRI raporlaması yapan örgütler seçilmiştir. Birincil veri kaynağı için bu işletmelerden yetkili kişiler ile yüzyüze görüşmeler gerçekleştirilmiş, ikincil veri kaynağı olarak işletmelerin websiteleri, faaliyet raporları, KSS raporlamaları ve sendika sözleşmelerinden faydalanılmıştır. Örnek olay araştırması kapsamında standart ve rehberlerin İKY’ne etkisi değerlendirilmiş, örgütlerin standart ve rehberlerin ilkelerine uyum ve kaçınma sergilediği alanlar analiz edilmiştir.Araştırma sonucunda SA8000, KİS ve GRI’ın İKY üzerinde doğrudan ve dolaylı etkileri gözlenmiştir. Türkiye bağlamında SA8000’nin çalışma saatleri ve izin, bir ölçüde ücret ve tedarikçi denetimleri konusunda olumlu etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. KİS ve GRI’nın da tedarikçi denetimleri konusunda farkındalık yarattığı görülmüştür. Ancak KİS ve GRI’nın asıl etkisi çalışanların bilinçlendirilmesi, İK ve yöneticilerin süreçlere dahil edilmesi yönünde olmuştur. Farklı konu başlıklarına göre kurumsal çevre, standart/rehber ve örgütten kaynaklanan mekanizmaların uyum veya kaçınmada etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kurumsal Kuram, Kurumsal Sosyal Sorumluluk, İnsan Kaynakları Yönetimi, Çalışma İlişkileri, Örnek Olay