DOÇ. DR. SAHİP BEROJE

İslam Hukukunda ayrımcılık yasağı (cinsiyet temelli örneği)

Giriş bölümünde, incelenen konunun anlaşılmasını kolaylaştıracak temel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde, İslam hukuku açısından insan hakları konusu incelenmiş, İslam’da “insan” tanımı, temel hakların yaratılıştan Allah tarafından verildiği, temel hakların İslam’da temellendirilmesi, İslam açısından öteki kavramı, İslam Âlemindeki insan haklarını yazılı belge haline getirme çalışmaları, İslam ve Batı dünyasındaki evrenselciler ve cemaatçiler, Batılı anlamdaki insan hakları alanındaki çelişkiler işlenmiştir. Daha sonra, kavramsal olarak insan hakları, tanımı, tarihi gelişimi, çok yönlülüğü, evrensellik iddiası, 18. y.y. dan itibaren gelişimi, Batılı Devletlerin tutumu ve bu hususlardaki eleştiriler genel olarak incelenmiştir. Sonrasında ise, ayrımcılık yasağının tanımı ve ilişkili kavramlar olan, Önyargı, Taciz, Mağdurlaştırma, ötekileştirme, Hak, Adalet ve Eşitlik kavramları irdelenmiştir. Üçüncü Bölümde, cinsiyet temelli ayrımcılığın tarihi kökenleri inceleme konusu yapılmış, Roma, Yunan, Ortaçağ, Uzakdoğu, Arap Cahili toplumlarında ve günümüz toplumlarındaki toplumsal ve felsefi kökenleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Dördüncü Bölümde, İslam’ın genel olarak kadın ve erkeğe bakışı ve medeni haklar açısından, en çok itiraz konusu yapılan, kadının tanıklığı, miras payı ve boşanma hakkı konuları incelenmiştir. Bu bölümün ikinci kısmında ise, Siyasi haklar konusu incelenmiş, kadının seçme ve seçilme hakkı, devlet başkanlığı, hâkimliği ve diğer kamu görevlerini yapabilmeleri konuları incelenmiştir. Beşinci bölümde ise, cinsiyet temelli ayrımcılıkla ilgili Uluslararası anlaşmalar, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarındaki uygulama yönüyle konu irdelenmiş ve Türkiye toplumunu yakından ilgilendirmesi sebebiyle Leyla Şahin AHİM. Kararı genişçe incelenmiştir.

İslam Hukukunda yatırım mallarının zekâtı

Zekât malî bir ibadettir. Ekonomik şartlar her geçen gün geliştiği için zekâta tabi olan malların kapsamı da genişler ve yeni güncel zekât konuları ortaya çıkar. Güncel zekât konularından biri de yatırım mallarının zekâtıdır. Çalıştırmak veya kiraya vermek suretiyle kendisinden para kazanılan her türlü mal, yatırım malı kapsamına girmektedir. Zekâta tabi olduğu konusunda hususi nass yani hadis olan tüm mallar ittifakla zekâta tabidir. Hakkında hususi nass olmayan malların zekâtı konusunda âlimler ihtilaf etmektedir. Yatırım mallarının bir kısmı Resûlullah (s.a.v.) döneminde mevcut olmadığı, mevcut olanlar da çok ender olduğu için bu malların zekâtı konusunda doğrudan hadisler yoktur. Bunun için muasır âlimler yatırım mallarının zekâta tabi oluşu konusunda farklı görüşler beyan etmektedir. Bu konuda genel anlamda üç farklı görüş mevcuttur. Zekât konusunda kıyasa fazla yer vermeyen ve zekât mallarının kapsamını hadislerde zekâta tabi olduğu beyan edilen mallarla sınırlandıranlara göre, yatırım mallarının kıymetinde zekât vacip değildir. Sadece bu mallardan kazanılan parada zekât vaciptir, bu parada zekâtın vacip olması için nisaba ulaşması ve üzerinden bir yılın geçmesi lazımdır. Zekât konusunda kıyasa geniş yer veren ve zekât mallarının kapsamını geniş tutan mezhep imamları ve muasır yazarlara göre yatırım malları ticaret malı hükmündedir. Buna göre hem yatırım mallarının kıymetinde hem de bu mallardan kazanılan parada zekât vaciptir, bunun toplamından kırkta bir zekât verilir. Diğer bazı âlimler ise yatırım mallarını tarla ve bahçeye kıyas etmektedir. Buna göre bu malların net gelirinden onda bir veya toplam gelirinden yirmide bir zekât verilir. Anahtar Kelimeler: Zekât, mal, yatırım malı, ticaret malı, nisap.

Kadınların özel hallerinde yapabilecekleri ve yapamayacakları ibadetler

Kadınların özel hallerinde yapabilecekleri ve yapamayacakları ibadetler” adlı tezimiz önsöz, iki bölüm ve sonuç bölümünden meydana gelmektedir. Önsözde ibadetin öneminden, bu konuda kadın ve erkek arasında bir ayrım olmadığından, tezimizin hazırlanış amacından bahsedilmiştir. Birinci bölümde kadınların özel hallerinin ne olduğunu, özel hallerin tıbbi ve psikolojik sonuçlarını, İslâm’ın ve diğer ilahi dinlerin özel hallerdeki kadınlara bakış açısını açıklamaya çalıştık. İkinci bölümde kadınların özel hallerinde yapabilecekleri ve yapamayacakları ibadetleri Kur’ân-ı Kerim ve hadisler ışığında ele aldık. Mezheplerin görüşlerine delilleriyle birlikte yer verdik. Klasik bakış açısının bazı çevrelerce yeniden tartışılmaya başlanması sonucu ortaya çıkan modern görüşlere değindik. Sonuç kısmında ise genel bir değerlendirme yaparak deliller ışığında kendi görüşümüzü ortaya koyduk. Anahtar kelimeler; Kadın, ibadet, hayız, nifas, istihâze.