DOÇ. DR. RAMAZAN ÇAĞLAYAN

Türk idari yargı sisteminde deliller Evidences in Turkish administrative adjudication

Dünya ve Ülkemizdeki teknolojik gelişmeler ile hukuki kurumlar ve toplum hayatında önemli değişiklikler ve bunların beraberinde yeni sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Hâkim, önüne gelen davada mutlaka bir karar vermek zorundadır. Hâkimin her konuda bilgi sahibi olması mümkün olmadığı gibi uyuşmazlığı sadece hukuk bilgisiyle çözmesi de mümkün değildir. Bilim ve teknikteki baş döndürücü gelişmeler, hayatı oldukça karmaşık hale getirmiştir. Günümüzde, uzmanlaşmanın gelişmesi ve hızlanması yönünden bilirkişilik kurumuna duyulan ihtiyaç artmıştır. Sözlük anlamı ile, bir olay veya durumun oluş sebeplerini anlayabilmek için yerinde yapılan inceleme şeklinde tanımlanan keşif, suç konusu veya delillerinin, yargıç tarafından bizzat incelenmesi, uyuşmazlık konusu yer hakkında, yargıcın bütün duyuları ile bilgi edinmesidir. Bu saydığımız kurumlar ve İdari yargılamada uygulanmamasına karşın tanık delili de hak arama özgürlüğü ve dolayısıyla hukuk devletinin gerçekleştirilmesinde yargı mercileri ve taraflar açısından çok önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada bilirkişi, keşif ve tanık kurumunun önemine binaen ayrıntılı olarak üzerinde durulmuş ve idari yargı yerlerinde tanık dinlenilmesinin bir ihtiyaç olduğu, bu meselenin bir usul meselesi olduğu, idare hukukunun içtihada dayalı bir hukuk dalı olduğu, uygulamadaki yargısal içtihatlarda göz önünde bulundurulduğunda tanık deliline başvurulabileceği tezi savunulmuştur.

İdari yargılama usulünde deliller

Mahkeme önüne taşınan uyuşmazlıklarda taraflar, iddialarını ispatlamak için gayret göstermek durumundadır. Bu konuda davalı ve davacıdan ilk beklenen ise, ileri sürdükleri iddialarını ispat etmeleridir. Yapılan bu ispat faaliyeti, taraflarca gösterilecek veya mahkemece resen elde edilecek veya da delil tespiti yoluyla elde edilecek deliller vasıtasıyla olacaktır. Deliller ile ilgili olarak her yargılama hukukunda farklı düzenlemeler mevcut olmakla birlikte, idari yargılama usulü hukukunda deliller ile ilgili olarak özel bir düzenleme yer almamaktadır. Sadece keşif ve bilirkişi delilleri hakkında hukuk yargılamasına atıf bulunmaktadır. Bu tezde ilk olarak, ispat ve delillerle ilgili çeşitli temel kavramlara değinildikten sonra: delil türleri, idari yargılama hukukunun özellik ve ilkelerine göre incelenmiştir. Keşif ve bilirkişi delilleri mevcut düzenlemelere göre ayrıntısıyla değerlendirilmiştir. Bunun dışında, belge deliline sıkça başvurulduğu, ikrar ve kesin hüküm delilleriyle ise yer yer karşılaşıldığı gösterilmiştir. İdari yargıda geçerli olan yazılılık ilkesine aykırı nitelik taşımasından dolayı yemin deliline başvurulmadığı belirtilmiştir. Tanık delilinin ise, şu an için kullanılması mümkün gözükmese de, gerekliliği hususunda çeşitli tespitler yapılmıştır. Bu çalışmada, yargılama hukukunda önemli bir yere sahip olan deliller konusunda idari yargılamanın özelliklerine göre özel düzenlemeler yapılmasına ihtiyaç olduğu savunulmuştur.