DOÇ. DR. MEHMET ŞİRİN ÇIKAR

Hanna Mine’nin romanlarında vatan ve deniz teması

Hanna Mine modern Suriye ve Arap Edebiyatının önde gelen romancılarından birisidir. Yazdığı 30’dan fazla roman ile de bunu göstermiştir. Mine’yi öne çıkaran en önemli öğelerden birisi, onun romanlarında ?deniz? olgusuna çok fazla yer vermesidir. Hatta bu yüzden ?deniz romancısı? şeklinde de vasıflandırılmaktadır. Onun romanlarında öne çıkan diğer bir olgu da ?vatan? olgusudur. O, hayalindeki, özgür ve vatandaşların eşit haklara sahip bir şekilde yaşadığı vatanı, romanlarında konu edinmiştir. İşte biz de bu çalışmamızda, Hanna Mine’nin romanlarını bu iki olguyu merkeze alarak okumaya ve yazarın bu iki olguya yaklaşımını ortaya çıkarmaya çalıştık.

El-İnsaf fi Mesaili’l-hilaf bağlamında gramer tartışmalarında içerik

Arap dili tarihinde dil çalışmalarının ilk olarak ne zaman başladığı tam olarak bilinmese de Araplar dili doğru kullanmaya büyük bir önem vermişlerdir. İslam dinin gelişiyle birlikte Kur’an-ı doğru okumak için dil ile ilgili çalışmalara ağırlık verilmiştir. Bu çalışmalar ilk etapta bireysel olarak yapılırken daha sonraki dönemlerde ise sistemli bir şekilde yürütülmüştür. Dil ekollerin oluşmaya başlamasıyla birlikte beraberinde gramer tartışmalarını da getirmiştir. Bu tartışmaların olduğu sırada özellikle Basra ve Kufe ekollerinin görüşlerinin hâkim olduğu dönemde, bu tartışmalara kayıtsız kalmak neredeyse mümkün olamamıştır. Ancak Bağdat ekolünün ortaya çıkmasıyla birlikte durum değişmiş, Basra ve Kufe ekollerinden uzak durmaya çalışan bir takım dilbilimcileri ortaya çıkmıştır. Bağdat ekolüne mensup olan Ebu’l-Berekât İbnu’l-Enbâri (513/1119) de bu ekolün en önemli temsilcilerinden biri olup Nizamiye medreselerinde müderrislik görevini yürütmüştür. İbnu’l-Enbâri, Basra ve Kufe ekollerinin etkisinden uzak durmaya çalışarak orta bir yol çizmiş ve nahiv alanında yapmış olduğu çalışmalarla ün kazanmıştır. Biz bu çalışmamızda İbnu’l-Enbâri’nin el-İnsaf fi mesâili’l-hilaf beyne’l-Basriyyin ve’l-Kûfiyyin adlı eserinin bağlamında ekoller arasında meydana gelen tartışmalara değinmeye çalıştık. Eserde İbnu’l-Enbâri, Basralılar ile Kufeliler arasında meydana gelen tartışmalardan 121 meseleyi tafsilatlı olarak işlemiştir. Biz de bu meseleleri gramer açısından sınıflandırarak tezimizi oluşturduk. Bu çalışmamızda ilk bölümde Arap dili tarihi, ekolleri ve yazarın hayatını; eserin ikinci bölümünde ise eserin tahlilini daha sonra da yazarın bu eserde kullanmış olduğu metodu incelemeye çalıştık. Yapılan bu çalışmanın daha sonra yapılacak olan çalışmalara katkı sağlayacağını ümit ediyorum.

Temmam Hassan ve Arap dilbilim çalışmalarındaki yeri

Temmam Hassan, Modern dönem Arap dilcileri içinde öne çıkan önemli bir şahsiyettir. O kendisini Arap dil çalışmalarının modernleşmesine ve yenilenmesine adamış, eserleriyle Arap Dil çalışmalarına yeni ufuklar kazandırmıştır. Tezimizde Temmam Hassan’ın Arap Dil çalışmalarındaki yerini, önemli fikirlerini ele aldık. Özellikle Hassan’ın dilbilim konularından olan sesbilim, dizimbilim ve yapıbilim konularında belirttiği özgün görüşlerini ortaya koymaya çalıştık. Temmam Hassan, batıda öğrendiği yeni dilbilim metotlarını özellikle Vasfi (betimleyici) metodu Arap diline uygulamaya çalışmıştır. Biz de Hassan’ın bu metodu uygulama biçimini inceleyerek Arap dil çalışmalarının modern dönemde kazandığı yeni yönlerini göstermeye çalıştık. Araştırmamızın ülkemizde yapılan modern Arap dil çalışmalarına bir nebze de olsa ışık tutacağı kanısındayız.

Arap dilinde nidâ edatları ve münâdâ Preposi?ti?ons ni?da and münada of the Arab language

Dil en önemli iletişim aracıdır. Yanlış anlaşılmaların önüne geçilmesi ile toplumdaki huzur ve düzenin sağlanmasına yönelik kuralların anlaşılması ancak doğru, anlaşılır ve düzgün bir dil ile mümkün olur. Bu bağlamda bir dile vakıf olmanın en önemli yolu o dilin kurallarını bilmekten geçer. Çalışmamızın esasını teşkil eden `Nidâ Edatları ve Münâdâ’ konusu da Arap Dili ve Belagatine dair önemli bir bölümü oluşturmaktadır. Tezimizin birinci bölümünde gramer açısından nidâ edatlarının sayısına, nidâ edatlarının hazfına; münâdâ ve münâdâ türlerine, münâdânın tabilerine, münâdânın hazf ve `irabına değinildi. Ayrıca münâdâ ile ilgili terhîm, istigâse, nudbe gibi konular ve nidâya mahsus olan isimler ele alındı. Tezimizin ikinci bölümünde nidâ edatları ve münâdânın belagat açısından önemini incelendi. Bu çalışmada Arap dilinde nidâ ve münâdâ ile ilgili çalışma yapmış önemli dil bilimcilerin görüşlerine tarafsız bir şekilde yer verilerek ilgili konular farklı boyutlarıyla değerlendirildi.