DOÇ. DR. MEHMET DİKKAYA

Bölgesel kalkınma modelleri ışığında Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) ve bölge üzerindeki sosyo-ekonomik etkileri The social economic effects of Southeastern Anatolia Project on the region by the light of regional development theories

Bölgesel kalkınma, 20. yüzyılda; başlangıçta gelişmiş ve gelişmekte olan devletler olmak üzere hemen hemen tüm devletler tarafından sanayileşmenin belli bölgelerde toplanması sonucu ortaya çıkan bölgeler arası eşitsizliği ortadan kaldırmak amacıyla ülke içinde adil bir refah dağılımının sağlanmasında kullandıkları bir araç olarak görülmektedir. Bölgesel kalkınmanın uygulandığı ülkelerde ülke ekonomisine sağladığı yararlar göz önüne alınırsa, hedeflenen bu yararların gerçekleşmesi için etkin bir bölgesel kalkınma politikasının belirlenmesi ve uygulanması gerekliliği kaçınılamaz bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’de az gelişmiş bölgelerin gelişmiş bölgeler seviyesine çıkarılması maksadıyla kapsamlı olarak ortaya atılan ilk bölgesel kalkınma projesi Güneydoğu Anadolu Projesidir. GAP Bölgesel Kalkınma Politikaları ışığında Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 1970’lerde Fırat ve Dicle nehirleri üzerindeki sulama ve hidroelektrik amaçlı projeler olarak planlanmış olup, 1980’lerde çok sektörlü, sosyo-ekonomik bir bölgesel kalkınma programına dönüştürülmüştür. Kalkınma programı, sulama, hidroelektrik, enerji, tarım, kırsal ve kentsel altyapı, ormancılık, eğitim ve sağlık gibi sektörleri kapsamaktadır. Toplam maliyeti 32 milyar ABD doları olan Proje’nin, Enerji santrallerinin toplam kurulu gücü 7476 MW olup yılda 27 milyar kwh enerji üretimi öngörülmektedir. GAP dünyada bölgesel kalkınma alanında yapılan çalışmalar arasında en iddialılarından olmakla beraber yapılan çalışmalar zaman zaman ülkenin yaşadığı ekonomik ve siyasi krizlerle sekteye uğramıştır. Sonuç olarak Bölge ekonomisini geliştirmeyi, Bölgede yaşayan vatandaşlarımızın gelir düzeyini artırmayı hedefleyen GAP, ülke ekonomisine de önemli katkılarda bulunacak bir proje niteliğindedir.