DOÇ. DR. MEHMET ASLANTAŞ

Aromatik yapılı asitler içeren bazı metal organik tek kristallerin sentezi, biyolojik aktivite özellikleri ve x-ışınları kırınımı yöntemiyle kristal ve moleküler yapıların analizleri Synthesis of some metal organic single crystals containing aromatic-structured acids, property of biological activity and crystal and molecular structure analysis by x-ray diffraction method

Bu tez kapsamında yapılan çalışmalar üç temel bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, nikel (Ni), kobalt (Co) ve bakır (Cu) gibi metallerle hazırlanan bazı aromatik yapılı ligand ve kompleks moleküllerin tek kristalleri Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Kimya Araştırma Laboratuarında elde edildi. Bunlar; Aminobenzamide(Anthranilamide) (C7H8N2O) ligandı ve [Bis(aquaantranilamido)Cu(II)]toluen-4-sulfonate [(C14H18N2O4)Cu+2(C7H7SO3)], [HegzaaquaNi(II)]toluene-4-sulfonate[Ni(H2O)6]2(C7H7SO3), [HegzaaquaCo(II)]toluene-4-sulfonate[Co(H2O)6]2(C7H7SO3), Bis[(bis(3,5-dihydroxybenzoate)(aqua))(antranylamido)Cu(II)]dihydrate [(C21H23CuN2O12)] ve Cu(II)-picolinate [(C12H12CuN2O6)] kompleks moleküllerdir. İkinci bölümde elde edilen tek kristallerin X-ışını kırınım verileri Dicle Üniversitesi X-ışınları laboratuarında Bruker APEX-II CCD kırınımmetresi ile yapılmış olup molekül ve kristal yapıları aydınlatılmıştır. Bu kompleks yapıların aydınlatılması sırasında WINGX32 paket programı içerisinde yer alan SHELXS-97 ve SHELXL-97 programları kullanıldı. Kompleks yapılara ait geometrik analizlerde PARST ve PLATON programları kullanılarken, termal elipsoidlerin ve kimyasal diyagramlarının çizimleri ise ORTEP-III ve ChemBioDraw programları kullanılarak elde edilmiştir. Moleküler yapısı incelenen kristallerin; birim hücre parametreleri, uzay grubu, birim hücredeki molekül sayısı, atomlar arası bağ uzunlukları, bağ açıları ve torsiyon (bükülme) açıları, metallerin koordinasyon geometrileri, atomların ısısal titreşim parametreleri, kristal yapının moleküler istiflenmesi (paketlenmesi), moleküliçi ve moleküllerarası kuvvetli ve zayıf etkileşmeler gibi birçok atomik düzeydeki bilgileri belirlenmiştir. Üçüncü bölümde ise kristal yapısı aydınlatılan bazı kompleks moleküllerin termal kararlılıkları (TG-DTA) Kahramanmaraş Sütçüİmam Üniversitesi ÜSKİM?de incelenmiştir, yapı-fonksiyon ilişkisi açısından ise bazı biyolojik analizler (antimikrobiyal ve enzimatik aktivite etkileri) Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoteknoloji Laboratuar?ında yapılarak önemleri ortaya konulmuştur.

Bazı moleküllerin x-ışını kırınımı yöntemiyle incelenmesi

Bu çalışmada bifenil-4-4ı-dietil diacetate (C16H14O4) (I) molekülü ve Schiff bazı olan cyclohexyliminomethyl dinaphthalen-2-ol (C28H26N2O2) (II) ve 2-methoxy-6-[(E)-2-(4-methylphenyl)imino]phenol (C15H14NO2) (III) moleküllerinin kristal yapıları oda sıcaklığında X-ışınları kırınımı yöntemi ile kristalografik olarak incelendi. Atomik parametrelerin arıtımı tam-matris, en küçük kareler ve Fark Fourier yöntemleri kullanılarak yapıldı. C16H14O4 (I) molekülünün birim hücre parametreleri a=7.4015(2)?, b=9.2410(2)?, c=10.5653(2)?, ?=86.015(7)?, ß=89.116(8)? ve ?=71.414(6)?’dir. Bu kristalin birim hücresi kübik P1 uzay grubuna aittir. Arıtım sonucunda güvenilirlik parametresi R=0.1208 olarak elde edildi. Simetri merkezine sahip olan kristalin (I) yapısı hemen hemen düzlemseldir. (C9-C24) ve (C1-C16/O1-O4) düzlemleri arasındaki bükülme (dihedral) açısı maksimum değerdedir [40.78(0.37)?]’dir. Molekülün paketlenmesinde moleküliçi ve -arası C-H?O hidrojen bağlarının varlığı gözlendi. C28H26N2O2 (II) molekülünün birim hücre parametreleri a=20.488(5)?, b=9.522(5)?, c=22.849(5)?, ?=?=90? ve ß=90.975(5)?’dir. Bu kristalin birim hücresi monoklinik C2/c uzay grubuna aittir. Arıtım sonucunda güvenilirlik parametresi R=0.0656 olarak elde edildi. Molekül siklohekzan ve iki naftalin gruplarından oluşmaktadır. Siklohekzan halkası yaklaşık olarak sandalye konformasyonundadır. İki naftalin düzlemleri arasındaki dihedral açı 70.00(4)?’dir. Birim hücre içerisindeki molekülün paketlenmesini ve yapının kararlılığının desteklenmesinde O ve N atomları arasında oluşan O-H?N moleküliçi hidrojen bağları ve C ve O atomları arasında oluşan C-H?O moleküllerarası hidrojen bağlarının varlıkları gözlendi. C15H14NO2 (III) molekülünün birim hücre parametreleri ise a=5.9138(3)?, b=9.2326(4)?, c=23.2960(10)? ve ?=ß=?=90?’dir. Bu kristalin birim hücresi ortorombik P212121 uzay grubuna aittir. Arıtım sonucunda güvenilirlik parametresi R=0.0854 olarak elde edildi. Hemen hemen düzlemsellik gösteren moleküldeki maksimum düzlemsellikten sapma C7 atomunda 0.5518(4)? olarak belirlendi. Molekülün paketlenmesini ve kararlı yapısını destekleyen moleküliçi ve -arası C-H?O hidrojen bağlarının varlığı gözlendi.