DOÇ. DR. LALE EFE

Farklı dozlarda yüksek gerilimli elektrik akımı uygulamasının pamuk (Gossypium hirsutum L. ) bitkisinde verim ve lif kalitesi üzerine etkisi

2007 yılında Kahramanmaraş koşullarında yürütülen çalışmada, ekimden önce tohumlara uygulanan farklı dozlardaki yüksek gerilimli elektrik akımının (şoklama) BA Mig 119 ve BA Baly 308 pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeşitlerinde verim, verim unsurları ve lif kalitesi ile ilgili önemli özellikler üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Faktöriyel tertipte tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlamalı yürütülen çalışmada, materyal olarak kullanılan pamuk çeşitlerinin tohumlarına 0, 5, 15, 25 ve 35 KV/ cm2 dozlarında yüksek gerilimli elektrik akımı uygulanmıştır. Çalışmada, bitki boyu (cm), odun dalı sayısı (adet/bitki), meyve dalı sayısı (adet/bitki), bitkideki koza sayısı (adet), koza kütlü ağırlığı (g), çırçır randımanı (%), 100 tohum ağırlığı (g), kütlü verimi (kg/da), lif uzunluğu (mm) (%2.5 S.L.), lif inceliği (micronaire), lif kopma dayanıklılığı (g/tex), lif kopma uzaması (elastikiyet) (%), lif uzunluk uyum indeksi (üniformite indeksi) (%), grilik değeri (yansıtma değeri) (Rd), sarılık değeri (+b), kısa lif oranı (%), lif pamukta yabacı madde alanı (%) ve lif pamukta yabancı madde sayısı incelenmiştir. Elde edilen veriler SPSS istatistik paket programı kullanılarak varyans analizine tabi tutulmuş ve ortalamaların karşılaştırılmasında Duncan çoklu karşılaştırma testi kullanılmıştır. Sonuç olarak, pamuk tohumlarının ekimden önce farklı dozlarda yüksek gerilimli elektrik akımı ile şoklanmasının bitkideki meyve dalı sayısını artırıcı yönde etkide bulunduğu, denemeye alınan pamuk çeşitlerinin kütlü verimi ve bazı verim unsurları ile bazı lif kalite özellikleri yönünden farklı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, uygulama x çeşit interaksiyonunun önemli bulunduğu, odun dalı sayısı, meyve dalı sayısı ve bitkideki koza sayısı bakımından incelenen çeşitlerin farklı şoklama dozlarına farklı tepki gösterdiği saptanmıştır.

Kahramanmaraş koşullarında üç değişik çinko (Zn) uygulama yönteminin üç pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeşidinde kütlü verimi, verim unsurları ve kalite üzerindeki etkisi

2008 yılında Kahramanmaraş koşullarında yürütülen araştırmada değişik çinko (Zn) uygulama yöntemlerinin pamukta (Gossypium hirsutum L.) kütlü verimi, verim unsurları ve kalite üzerine etkisi araştırılmıştır. Çalışma bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuş ve yürütülmüştür. Çinko gübresi uygulama yöntemleri ana parsellere, çeşitler alt parsellere yerleştirilmiştir. Çalışmada, bitkisel materyal olarak Azerbaycan’dan getirilmiş olan erkenci mutant pamuk çeşitleri Ağdaş-3 ve Ağdaş-17 (G. hirsutum L.) ile Kahramanmaraş `ta ekimi yapılan Maraş-92 pamuk çeşidi (G. hirsutum L.) kullanılmıştır. Çinko uygulama yöntemleri tohum, toprak ve yaprak uygulaması ile hiç uygulama yapılmayan kontrol parsellerinden oluşmaktadır. Çinko gübresi olarak, %17 çinko (Zn) içeren EDTA şelatlı ticari preperat kullanılmıştır. Kütlü pamuk verimi ve verim unsurları, önemli lif kalite özellikleri, tohumdaki ham yağ ve ham protein oranları ile tohumdaki ve yapraktaki çinko miktarları incelenmiştir. Bitki boyu, iplik olabilme özelliği (SCI), lif elastikiyeti ve lifin sarılık değeri (+b) yönünden değişik çinko uygulama yöntemleri arasında istatistiksel farklılıklar saptanmıştır. Lifin parlaklık derecesi ve sarılık değeri bakımından çeşitler arasında fark bulunmuştur. Bitki boyu, lif uzunluk uyum indeksi ve kısa lif oranı yönünden uygulama x çeşit interaksiyonu istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Denemeye alınan pamuk çeşitlerinin kütlü verimleri Ağdaş-3 çeşidinde 297.5 kg/da, Ağdaş-17 çeşidinde 317.7 kg/da ve Maraş-92 çeşidinde 307.5 kg/da olarak belirlenmiştir. Çeşitlerin çırçır randımanları ise, Ağdaş-3 çeşidinde % 40.2, Ağdaş-17 çeşidinde % 41.2 ve Maraş-92 çeşidinde % 41.5 olarak saptanmıştır. İncelenen çeşitlerin lif uzunluğu değerleri Ağdaş-3 çeşidinde 28.9 mm, Ağdaş-17 çeşidinde 29.0 mm ve Maraş-92 çeşidinde 29.3 mm olarak ölçülmüştür. Lif inceliği değerleri Ağdaş-3 çeşidinde 4.7 mic., Ağdaş-17 çeşidinde 4.8 mic. ve Maraş-92 çeşidinde 4.5 mic. olarak belirlenmiştir. Lif mukavemeti değerleri Ağdaş-3 çeşidinde 32.1 g/tex, Ağdaş-17 çeşidinde 31.7 g/tex ve Maraş-92 çeşidinde 31.5 g/tex olarak belirlenmiştir. Çinko uygulama yöntemlerinin bitki boyu dışındaki verim ve verim unsurları üzerine herhangi bir etkisinin bulunmadığı kanısına varılmıştır. Lif kalite özelliklerinden iplik olabilme özelliği, lif elastikiyeti ve sarılık değeri dışındaki diğer lif özellikleri üzerine çinko uygulama yöntemlerinin etkisi bulunmazken, iplik olabilme özelliği bakımından toprak ve yaprak uygulaması ile kontrolden, sarılık değeri bakımından ise yapraktan çinko uygulamasından en iyi değerlerin oluştuğu söylenebilir. Tohumda ham yağ ve ham protein oranları ile tohumda ve yaprakta çinko miktarları üzerine çinko uygulama yöntemlerinin herhangi bir etkisinin bulunmadığı saptanmıştır. En parlak ve en az sarılık değerine sahip lifler Maraş-92 çeşidinden alınmıştır. Deneme topraklarının pH’sı, organik madde ve kireç kapsamları ile toprak bünyesi dikkate alındığında denemenin yürütüldüğü alanda çinko gübrelemesinin yanı sıra, toprak pH’sının ve kireç kapsamının azaltılmasına ve organik madde içeriğinin arttırılmasına yönelik önlemlerin alınması önerilebilir. Denemenin yürütüldüğü alanda demir eksikliğinin de bulunması nedeniyle, pamukta ileride yapılacak çinko gübrelemesi çalışmalarında, daha iyi sonuçların elde edilebilmesi açısından artan şekilde değişik çinko ve demir dozlarının birlikte denenmesi önerilebilir. Anahtar Kelimeler: Pamuk, çinko (Zn) gübrelemesi, uygulama yöntemleri, kütlü pamuk verimi, lif kalitesi, tohum kalitesi.

Kahramanmaraş koşullarında yaprak döktürücü uygulama zamanlarının pamukta (G. hirsutum L.) verim ve kalite özelliklerine etkisi

2006 yılında Kahramanmaraş koşullarında yürütülen çalışmada ekimden 110, 115, 120 ve 125 gün sonra uygulanan yaprak döktürmenin Ağdaş-3 ve Maraş-92 pamuk (G.hirsutum L.) çeşitlerinde verim, verim unsurları ve lif kalitesi ile ilgili önemli özellikler üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yaprak döktürücü olarak Thidiazuron (120 g/l) + Diuron (60 g/l) defoliant (yaprak döktürücü) kimyasalı 60 ml/da dozunda uygulanmıştır. Deneme, bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulmuş, 10 m boyunda 4 sıradan oluşan parsellerde sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20 cm olacak şekilde ayarlanmıştır. Çalışmada, koza kütlü ağırlığı (g), çırçır randımanı (%), 100 tohum ağırlığı (g), kütlü pamuk verimi (kg/da), lif uzunluğu (mm) (%2.5 S.L.), lif inceliği (micronaire), lif kopma dayanıklılığı (g/tex), lif kopma uzaması (elongation) (%), lif uzunluk uyum indeksi (uniformity index) (%), grilik değeri (yansıtma değeri) (Reflectance Degree) (Rd), sarılık değeri (Yellowness) (+b), renk derecesi (Colour Grade) (CG), kısa lif oranı (SFI) (%), lif pamukta yabacı madde alanı (Trash Area) (%) ve lif pamukta yabancı madde sayısı (Trash Count) incelenmiştir. Elde edilen veriler SAS istatistik paket programı kullanılarak varyans analizine tabi tutulmuş ve ortalamaların karşılaştırılmasında Duncan çoklu karşılaştırma testi kullanılmıştır. Sonuç olarak, ekimden 110 ve 120 gün sonra yapılan yaprak döktürmenin kütlü pamuk verimi bakımından en uygun zaman olduğu belirlenmiştir. Lif kalitesi bakımından ise, lif inceliği ve sarılık değeri dışında kalan diğer özelliklerde yaprak döktürmenin lif kalitesi üzerine herhangi bir etkisinin bulunmadığı söylenebilir.