DOÇ. DR. İSKENDER TİRYAKİ

Üniversal çeltik primerlerinin farklı adi fiğ (Vicia sativa L.) hatlarına ait genomların moleküler karakterizasyonunda kullanım olanaklarının araştırılması Investigation of usage possibilities of universal rice primers in molecular characterzations of various common vetch (Vicia sativa L.) line genomes

Bu çalışma bazı adi fiğ hat ve tescilli çeşitler arasındaki genetik çeşitliliği ve bazı bitkisel farklılıkları tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Hat ve çeşitlere ait ana sap uzunluğu, çiçeklenme gün sayısı, ana saptaki dal sayısı, yaprak sayısı, yaprakçık sayısı gibi bitkisel özellikler tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak yürütülen tarla çalışması ile belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan hat ve çeşitler arasında, incelenen bitkisel özellikler bakımından çok önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Moleküler karakterizasyon amacıyla kullanılan 21 URP markır çifti toplam 86 bant üretmiş olup 65’nin polimorfik olduğu saptanmıştır. Ortalama polimorfizim oranı %74 olarak belirlenmiştir. Ortalama 0.59 olarak hesaplanan polimorfizim bilgi içerik değeri 0.21 ile 0.88 arasında değişim göstermiştir. Adi fiğ hatları arasındaki genetik uzaklık 0.0479 ile en düşük 0.7404 ile en yüksek olarak tespit edilmiştir. UPMGA yöntemine göre oluşturulan filogenetik ağaçta fiğ hatları esas olarak iki ana gruba ayrılmıştır. Çalışma sonuçları, fazla oranda polimorfik bant üreten ve PIC değeri yüksek olan URP markırlarının fiğ hat ve çeşitleri arasındaki genetik farklılıkların belirlenmesinde kullanılabileceğini göstermiştir. Sonuç olarak, çalışmada ıslah programlarında kullanılabilecek bu hat ve çeşitlerin morfolojik ve moleküler özelliklerine ait çok önemli yeni bilgilere ulaşılmıştır.

Değişik kimyasal uygulamalarının farklı İskenderiye üçgül (Trifolium alexandrinum L.) çeşidi tohumlarının düşük sıcaklıkdaki çimlenme ve çıkış performansları üzerine etkileri

Bu çalışma, 7 farklı İskenderiye üçgülü çeşidi (Tabor, Saclamento, Kastalia, Lito, Carmel, Meteor ve Pinas) tohumlarına, 4 farklı kimyasal (300 gL-1 PEG, %4 NaCl, %4 KNO3 ve %20 Gliserol) kullanılarak yapılan osmotik priming işleminin, tohumların düşük sıcaklıktaki (10oC) çimlenme ve fide çıkış performansları üzerine olan etkilerini araştırmak ve uygulanan priming işleminin depolama sonrası etkinliğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. İki aşamada gerçekleştirilen çalışmanın ilk aşamasında, 20°C’de iki gün süreyle karanlıkta prime edilmiş tohumların priming sonrası 10oC’deki çimlenme ve fide çıkış performansları incelenmiştir. Çimlenme testi için 50, çıkış testi için 25 adet tohumun kullanıldığı çalışma faktöriyel olarak düzenlenmiş tesadüf parselleri deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. İkinci aşamada, prime edilmiş ve 30 gün 4oC’de depolanmış tohumların 10oC’deki çimlenme ve fide çıkış performansları tespit edilmiştir. Sonuçlar, priming işleminin İskenderiye üçgülü tohumlarının düşük sıcaklıktaki çimlenme ve fide çıkış performansları üzerine olan etkilerinin, priming amacıyla kullanılan kimyasal ve bitki çeşidine bağlı olarak değiştiğini göstermiştir. NaCI varlığında yapılan priming uygulamasının Tabor çeşidinde kontrol tohumları (%62.5) ile kıyaslandığında %32.5’lik bir artış sağladığını, KNO3 çözeltisinin, Saclamento çeşidi hariç, çeşitlerin çimlenme oranları üzerinde etikili olmadığını göstermiştir. NaCl çözeltisi, Lito çeşidi hariç çeşitlerin tamamının çimlenme hızlarında artış sağlarken, homojen çimlenmede (Tabor hariç) gecikmelere neden olmuştur. Priming uygulaması, fidelerin son çıkış yüzdelerinde önemli azalmalara sebep olmuştur. Priming sonrası çeşitlerin çimlenme performansında gözlenen olumlu etki, tohumların 4oC’de 30 gün süreyle depolanmasından sonra azalmıştır. Bu çalışma, iskenderiye üçgülü tohumlarının düşük sıcaklıktaki çimlenme ve çıkış performansını artırmak amacıyla kullanılancak priming şartlarının çeşide bağlı olarak optimize edilmesi gerektiğini, priming ortamının belirlenmesinde çimlenme performansı yanında fide çıkış performansını da artıracak kimyasal ve priming şartlarının belirlenmesinin gerekli olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: İskenderiye Üçgülü, Priming, Depolama, Çimlenme ve Çıkış.