DOÇ. DR. HÜSEYİN YILMAZ

Yahudilik, Hıristiyanlık, Hinduizm ve Budizm’de din adamları

?Yahudilik, Hıristiyanlık, Hinduizm ve Budizm’de Din Adamları? adlı tezimiz üç ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmamızın birinci bölümünde din adamı kavramı ve din adamlığının doğuşu ele alınarak incelenmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde Yahudilik Hıristiyanlık, hinduizm ve Budizm dinlerinin din adamına bakışı, bu dinlerde din adamını ortaya çıkmasını sağlayan nedenler üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu dinlerdeki din adamı sınıfının süreç içinde geçirdiği değişimlerle buna bağlı olarak din adamları sınıfının yapısındaki meydana gelen gelişmelerle bölüm sonlandırılmıştır. Üçüncü bölümde ise din adamlarının genel bir karşılaştırılması yapılarak, benzer ve farklı kültürlerde ortaya çıkan din adamı algısının genel bir resmi sunulmaya çalışılmıştır. Sonuç bölümünde elde edilen bulgular çerçevesinde, din adamı anlayışı çerçevesinde değerlendirmeler yapılmıştır.

Günümüz Yezidiliği

Yezidi dini geleneği Ortadoğu bölgesinde İslami bir tarikat olan Adeviliğin; aşırı fikirler ve heretik anlayışlar bağlamında değişim göstererek baskı, tecrit, etkileşim ve cehalet gibi etkenler nedeniyle tarihi süreç içerisinde oluşmuş olan gizemci, bağdaştırmacı, etnosentrik bir dini gelenek ve sınıfsal ve kapalı bir toplumsal gelenek etrafında ortaya çıkmıştır. Yezidiliğin varlığını sağlam bir şekilde devam ettirmesini sağlayan bu etkenler XX. yy’ın başlarına kadar süregelmiştir. Geleneksel kır toplumu olan Yezidilerin şehirleşmesi, ekonomik ilişki biçimlerinin değişimi ve göçle beraber `Kutsal’dan kopuşla beraber Yezidi toplumu Modernite ile karşı karşıya kalmıştır. Modern dönem ile beraber geleneksel Yezidiliğin varlığını güçlendiren coğrafik, siyasi ve sosyo- kültürel alt yapının değişimi ile Yezidi toplumsal yapısı esnemiş ve dini anlayışı değişime uğramıştır. Modern dönemde varlığını devam ettirebilmek için yeni bir tanımlama ihtiyacı duyulmuştur. Bu nedenle ilk kez Yezidiler dini geleneklerini yazılı hale getirerek, derlenen materyallerden sistemli, bütüncül ve standart bir dini inşa sürecini başlatmışlardır. Geleneksel Yezidiliğin modern dünyada varolabilmesini hedefleyerek dönemin realitesi ile örtüşecek bir şekilde uygun olmayan yönleri törpülenerek yeni bir okumaya tabi tutulmaktadır. Batılı toplumlar içerisinde yaşayan Yezidi nesilleri arasında bireyselleşmenin artması ile beraber toplumsal hafıza ve kontrol azalmıştır. Bu durum Yezidiliğin varlığını tehlikeye sokmaktadır. Irak sınırları içerisinde yaşayan Yezidi toplumu yeni oluşan siyasi şartlar ortamında dini, siyasi, hukuki, eğitim ve kültürel bakımından çeşitli statüler elde etmiştir. Bu şekilde geleceğini güvence altına almak istemektedir. Geleneksel Yezidi dini geleneği modernite ile karşılaşmasında ilk olarak sarsılmış ardından yeniden oluşmuş ve en son yeni duruma uyum sağlamaya çalışmıştır.

Van merkezinde bulunan manevi halk inançlarının dinler tarihi ve din fenomenolojisi açısından değerlendirilmesi

?Van Merkezindeki Manevi Halk İnançlarının Dinler Tarihi ve Din Fenomenolojisi açısından Değerlendirilmesi? adlı çalışmamızın birinci bölümünde Van İlinin tarihi ve coğrafi konumu ile ilgili genel bilgilerden bahsedilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde Van İlinde kutsallık atfedilen ve manevi olarak yaşatılan yerlere değinmeye çalıştık. Halk, evliyaların veya evliya kabul edilen kişilerin yattığı, mezar, yatır, türbeleri şifa bulma, iş, kısmet vb. konularda dualarına aracı ederler. Herhangi bir türbe veya mezarı olmayıp bulunduğu yerde, ağaca, taşa veya suya dönüşen kişilere atfedilen bir takım yatırlara da değinmeye çalıştık. Kişilere ait olan kutsal kabul edilen yerlerden alınan taş, ağaç, su gibi nesnelere dokunmak, üzerinde taşımak, içmek, üzerine dökmek şeklinde aracı olarak kullanılmaktadır. Van halkı bir takım manevi halk inançlarıyla iç içe yaşamaktadır. Bunlardan doğum, çocuk, gün, cin, ateş hayvan vs. inançlar dikkatimizi çekmektedir. Yine evlilik, özel günlerden Hıdırellez, Hıdırnebi gibi bir takım uygulamalar, halk arasında zengin bir şekilde kendini gösterir. Anadolu’da olduğu gibi Van yöresinde de ?Nazar Değmesi?, ?Kurşun Dökme?, Al Karası? inançları halk arasında oldukça yaygındır. Değindiğimiz halk inançlarını, sözlü kaynaklardan elde edinerek sınıflandırdık. Çalışmamızın üçüncü bölümünde, Van Merkezindeki Manevi Halk İnançlarını Dinler Tarihi ve Din Fenomenolojisi açısından değerlendirmeye çalıştık. Dinler Tarihi ve Din Fenomenolojisi bakımından türbe, ateş, düğün, doğum, ölüm, özel günler, nazar v.s manevi halk inançlarını tahlil etmeye çalıştık. Van ilinde görülen halk inançlarının birçoğunun gerisinde dini tarihin, eski dönemlerinden kalma bir takım inanç değişiklikleriyle kendisini gösterdiğini görmekteyiz. Yörede yaşatılan bu inançların tahlilini, Dinler Tarihi ve Din Fenomenolojisi açısından insanlarla kutsalın bir tezahürü olarak değerlendirebiliriz.

Eruh ve Pervari yöresinde kutsal mekan anlayışı ve yaygın halk inançları

Eruh ve Pervari Yöresinde Kutsal Mekan Anlayışı ve Yaygın Halk İnançları adlı tezimiz giriş kısmı dışında beş bölümden oluşmaktadır. giriş kısmında Eruh ve Pervari yöresinin tarihi, coğrafi konumu, sosyal yapısı, eğitim ve ekonomik durumu hakkında bilgi verilmiştir. Diğer bölümlerde Eruh ve Pervari yöresinde geçiş dönemleri ile ilgili halk inanışları ve bu inanışların dinler tarihi açısından değerlendirilmesini yaptık.