DOÇ. DR. HAMZA AL

Yeni sağ ve kamu yönetimi reformları The new right and public administration reforms

Kamu yönetimi 1980 sonrası önemli değişikliklere maruz kalmıştır ve geleneksel yapısından gitgide uzaklaşmıştır. Bu değişim sürecinde yeni sağın siyasal bir akım olarak etkisi büyüktür. Yeni sağ politik olarak savunduğu ilkeleri küreselleşme ve yeni kamu yönetimi aracılığıyla kamu yönetimi reformları şeklinde somutlaştırmaktadır. Bu iki araç sayesinde devleti küçültme amacına uygun güçlü ve etkin, ekonomik rasyonalite mantığına göre işleyen bir kamu yönetimi yapısı oluşturulmaktadır. Bu araştırma siyasetin kamu yönetimi politikalarını yönlendirme ve etkilemedeki rolünü açıkça ortaya koymaktadır. Yeni sağın ideolojik arka plânının kamu yönetimi reformları üzerindeki etkisini incelemektedir. Araştırmanın amacı, 1980 sonrası gerçekleştirilen biçim ve içerik açısından kapsamlı kamu yönetimi reformlarının yeni sağ içeriğe dayandığını kanıtlamaktır. Çalışma yeni sağın kamu yönetimini nasıl ve ne biçimde etkilediği, bu etkileşimin vatandaş taleplerine uygun olup olmadığı, yapılan reformların kamu hizmetlerini nasıl şekillendirdiği soruları üzerinde odaklanmıştır. Araştırma metodolojik olarak teoriktir ve kavramsal incelemelere dayanmaktadır. Bu teorik kapsamı ülke örnekleriyle pratik açıdan da ele almıştır. Çalışmada ilk bölümde yeni sağın teorik çerçevesi çizilmiştir. Yeni sağın üçüncü yol yaklaşımına etkisi açıklanmıştır. Yeni sağın kamu yönetimi reformlarında kullandığı iki işlevsel araç olan küreselleşme ve yeni kamu yönetimi anlayışı ayrıntılarıyla ortaya konmuştur. İkinci bölümde yeni sağın ilk ortaya çıktığı ülkeler olarak İngiltere ve Amerika incelenmiştir. Aynı zamanda sol bir siyasal iktidar öncülüğünde yeni sağ kaynaklı reformlar gerçekleştiren Avustralya ve Yeni Zelanda analiz edilmiştir. Üçüncü bölüm Türkiye’de 1980 askeri darbesi sonucu Turgut Özal’la girilen yeni sağ süreci ele almaktadır. Ardından 2002 genel seçimleriyle iktidara gelen AK parti dönemi incelenmektedir. AK parti kamu yönetiminde geniş kapsamlı birçok reform yapmıştır. Muhafazakâr demokrat kimliğiyle tipik yeni sağ bir parti görünümündedir. Çalışma sonucunda yeni sağ politikaların kamu yönetiminde köklü değişiklikler gerçekleştirdiği görülmektedir. Ekonomi alanında başlayan bu değişim süreci kamu yönetiminin hemen hemen her alanına (sağlık, sosyal güvenlik, eğitim, iskân, yerel yönetimler, kamu yönetiminde etik ve şeffaflık, e-devlet vb.) yayılmıştır. Böylece ulusal kamu yönetimleri piyasalaşma, özelleştirme / deregülasyon politikalarıyla işletmesel bir özel sektör mantığına sahip kılınmıştır. Anahtar Kelimeler: Yeni Sağ, Üçüncü Yol, Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı, Kamu Yönetimi Reformu, Piyasalaşma.

Belediyelerde stratejik planlama sürecinde dikey ve yatay entegrasyon: İstanbul örneği Strategic planning process in municipalities, vertical and horizontal integration problem and the case of Istanbul

Bu çalışmanın amacı, yeni kamu yönetimi düşüncesi ekseninde 2002 yılından sonra Türkiye’de yapılan reformlar ile getirilen stratejik planlama uygulamasının, belediyeler ekseninde dikey ve yatay düzlemde ortaya çıkardığı entegrasyon sorununu, İstanbul örneğinde tartışarak (dikey düzlemde üst ölçekli planlar; kalkınma planı, hükümet programı, orta vadeli program, orta vadeli mali plan, yıllık program, bölge planı ve çevre düzeni planı; yatay düzlemde ise büyükşehir belediyesi stratejik planı, il özel idaresi stratejik planı ve büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde yer alan ilçe belediyelerinin stratejik planları); bu sorunların giderilmesine dönük bundan sonra atılması gereken adımlarla ilgili öneriler sunmaktır. Bu kapsamda çalışma beş bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde stratejik planlama kavramının teorik çerçevesi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde belediyelerde stratejik planlama sürecinin teorik çerçevesi üzerine yoğunlaşılmıştır. Burada belediye kavramının Türkiye’deki gelişim süreci ile yeni kamu yönetimi düşüncesi etkisiyle yönetsel alanda yapılan reformlar ışığında yerelleşme ve belediyelerde stratejik planlama süreci ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Türkiye’deki yerel yönetim sistemi açısından stratejik planlar yapılırken dikey ve yatay düzlemde ele alınması gereken planlar anlatılmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde Türkiye’nin iktisadi, siyasi, sosyal, kültürel, teknolojik vb. alanlarda en fazla ön plana çıkan metropoliten alanı durumunda bulunan İstanbul göz önünde bulundurularak, stratejik planlamada dikey entegrasyona dönük sorunlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda dikey düzlemde kalkınma planları, hükümet programları, orta vadeli program, orta vadeli mali plan, yıllık program, bölge planı ve çevre düzeni planı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Stratejik Planı ile karşılaştırmalı ele alınmış ve planlamada ortaya çıkan uyumsuzluğun nedenleri hukuki ve yönetsel, yönetim kültürü ve zamanlamadan kaynaklı sorunlar olarak ayrı ayrı irdelenmiştir. Burada başlıca sorunlar; yönetimi stratejik olarak planlayacak düzenlemeler yürürlüğe girmeden yeni planlama sisteminin uygulamaya koyulması ve kamu idareleri ile belediyeler için benimsenen stratejik planlama yöntemi ile stratejik planlamanın denetiminde benimsenen sistem ve anlayış olarak tespit edilmiş ve bu sorunlara dönük çözüm önerileri İstanbul örneğinde tartışılmıştır. Beşinci bölümde ise yine stratejik planlamada yatay entegrasyon hususu İstanbul düzleminde ele alınmış ve İstanbul İl Özel İdaresi Stratejik Planı, İstanbul sınırları içerisinde yer alan ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi vizyonunda yapılan vurgular göz önünde bulundurulmak kaidesiyle belli başlı ilçe belediyelerinin stratejik planları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Stratejik Planı ile karşılaştırmalı ele alınmıştır. Bu bölümde de yatay düzlemde ortaya çıkan entegrasyon sorunu hukuki ve yönetsel ve yönetim kültüründen kaynaklanan sorunlar olarak ayrı ayrı değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Burada başlıca sorunlar; yönetime stratejik olarak yaklaşılmadan yeni planlama sisteminin uygulamaya koyulması ve kamu idareleri ve belediyeler için benimsenen stratejik planlama yöntemi ile stratejik planlamanın denetiminde benimsenen sistem ve anlayış olarak tespit edilmiş ve yine İstanbul örneğinde bu hususlara dönük çözüm önerileri tartışılmıştır. Son olarak İstanbul göz önünde bulundurularak belediyelerde stratejik planlama sürecinde dikey ve yatay düzlemde karşılaşılan entegrasyon sorununa dönük genel bir değerlendirme yapılmış ve alınması gereken tedbirler sıralanarak çalışma tamamlanmıştır.

Kamu yönetiminde e-devlet anlayışı: Sakarya Defterdarlığı örneği

Son yıllarda bilgi ve iletişim teknolojilerindeki yaşanan büyük değişim neticesinde gerek kamu yönetimi anlayışında gerekse de toplumsal ve ekonomik yaşamda köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Kamu yönetiminde yaşanan bu dönüşüm ile bilişim teknolojilerinin ön plana çıkmasıyla birlikte kamu hizmetlerine bir noktadan erişim imkanı sunarak, hayatı kolaylaştıracak olan bilgilere daha kolay ve hızlı ulaşma imkanı sağlayan e-devlet olarak nitelendirilen yeni bir kavram ortaya çıkmıştır. Kamu yönetiminin yeniden yapılanmasının, kamu hizmetlerinde etkinliğin, verimliliğin, hesap verebilirliğin, mali saydamlığın sağlanması için devletler e-devlet uygulamalarına hız vermektedirler. Bu çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde, yeni kamu yönetimi anlayışıyla birlikte ön plana çıkan e-devlet olgusu kavramsal seviyede ele alınarak, e-devletin amaçları, yararları, engelleri ve kamu yönetimi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise, değişen yönetim anlayışıyla birlikte ortaya çıkan e-devlet kavramına ilişkin uygulamaların ortaya çıkışı ve işleyişi Sakarya Defterdarlığı örneğinde ele alınmıştır.