DOÇ. DR. GİRAY SAYNUR DERMAN

Afganistan’ın yeniden inşasında Türkiye’nin rolü (2001-2011)

Bu doktora tezi, “Afganistan devlet inşasında, inşacı devletlerin yumuşak güç politikaları kullandığı sürece, devlet inşasının başarısının artacağını”, açıklamayı amaçlamaktadır. Tezde, “yumuşak güç politikaları kullanım sayıları” ve “inşacı devlet başarı kriterleri” bulgularının bulunmasına odaklanılmıştır. “İnşacı devlet başarı kriterleri” “kurumsallaşmaya öncelik veren yaklaşım” kullanılarak tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, 2001-2011 yılları arasında Türkiye’nin Afganistan devlet inşa sürecinde yer alan yerel ve uluslararası aktörlerle ilişkilerinde “yumuşak güç politikaları kulanım sıklığı” ve “devlet inşası başarısı”, tarama modellerinden karşılaştırma modeli kullanılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tezin giriş ve ilk bölümünde kaynak taraması ve yöntem açıklanmıştır. Böylece çalışmanın literatürde hangi boşluğu hangi yöntemi kullanarak dolduracağı ortaya konulmuştur. İkinci bölümünde, 2001-2011 yılları arası devlet inşa süreci, ağırlıklı olarak anlaşmalar, konferanslar ve kararlar çerçevesinde tasvir edilerek, devlet inşasının hukuksal boyutu ortaya konulmuştur. Üçüncü bölümünde, Türkiye’nin Afganistan devlet inşasındaki amaç ve faaliyetleri (iki ülke arası yapılan anlaşmaları da içerecek şekilde) ortaya konulmuştur. Dördüncü bölümünde, Afganistan’daki grup ve aktörlerin amaç ve faaliyetleri genel hatlarıyla anlatılmıştır. Beşinci bölümünde, Türkiye’nin faaliyetlerinin Afganistan’daki diğer aktörlerin faaliyetleriyle uzlaşma-tarafsızlık-çatışma durumları ortaya konulmuştur. Altıncı bölümde, amaçsal bazda faaliyetlerin uzlaşma-tarafsızlık-çatışma durumları ve çatışma durumundaki amaçların uzlaştırılması için kullanılan sert/yumuşak güç araçları kullanım sıklıkları tespit edilmiştir. Müteakiben devlet inşasının başarısını inşacı devletlerin girdilerine göre tanımlayan, “kurumsallaşmaya öncelik veren yaklaşıma” göre, Türkiye’nin başarısını gösteren birincil kaynak veriler incelenmiştir. Bu bölümde en son olarak “yumuşak güç politikaları” ve “devlet inşası başarısının” beraber artıp/azalma durumları karşılaştırma yöntemiyle tespit edilmiştir. Sonuç ve değerlendirme kısmında ise çalışma değerlendirilerek “yumuşak güç politikaları” ve “devlet inşası başarısı” ilişkisinin pozitif doğrusal bir ilişki olduğu ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Devlet İnşasında Başarı, Kurumlara Talep, Yumuşak Güç, Türkiye, Afganistan