DOÇ. DR. ERHAN BİRGİLİ

Finansal analizde kullanılan oranlar ve firma değeri ilişkisi, İMKB’de bir uygulama

Günümüzde firmaların amacı, firma değerini ortaklar açısından maksimum yapmaktır. Bu amaç doğrultusunda firmalar çeşitli konularda kararlar alırlar. Alınacak kararlar; likidite durumu, karlılık, mali yapı, yatırım projeleri, teknolojiye uyum gibi konularla ilgili olabilir. Dolayısıyla finansman kararlarının sonuçları, firma değeri üzerinde etkili olabilmektedir. Finansal analiz tekniklerinden oran analizi, firmanın likidite durumu, mali yapısı, varlıkların kullanım etkinliği, karlılık durumu ve borsa performansı hakkında bilgiler verir. Oran analizinin sonuçlarına bakarak firmalar alacakları kararlara yön verebilirler. Bu çalışmada finansal oranlar ile firma değeri arasında ilişki olup olmadığı ve bu oranlar vasıtasıyla likidite durumunun, mali yapının, varlıkların etkin kullanımının, karlılığın, borsa performansının firma değeri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Birinci bölümde; finansal analiz kavramı ve finansal analiz tekniklerine değinilmiş, finansal analiz tekniklerinden oran analizi detaylarıyla incelenmiştir. İkinci bölümde; firma değeri kavramı ve önemi üzerinde durulmuştur. Bununla birlikte firma değeri hesaplama yöntemleri ve firma değeri üzerinde etkili olan; ekonomik, endüstriyel ve firma ile ilgili faktörlerden bahsedilmiştir. Üçüncü bölüm, çalışmanın son kısmını oluşturmaktadır. Bu bölümde finansal analizde kullanılan oranlar ile firma değeri ilişkisinin belirlenebilmesi amacıyla panel veri analizi yapılmıştır. Analizde; İMKB’de işlem gören ve verilerine düzenli olarak ulaşılabilen 58 şirkete ait veriler kullanılmıştır. Bu veriler, şirketlerin firma değeri ve finansal oranlarıdır. Panel veri analizi sonucunda, veri setine dahil orandan 16 tanesi ile firma değeri arasında istatistiki olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Geri kalan 5 oran ile firma değeri arasındaki ilişkiyi belirleyecek katsayılar ise anlamsız çıkmıştır. Buna bağlı olarak firmanın likidite durumunun, mali yapısının ve borsa performansının firma değeri üzerinde etkisi oldukça fazladır. Buna karşılık faaliyet oranları ve karlılık oranlarının bir kısmı ile firma değeri arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Sonuç itibariyle oran analizi verilerinin büyük bir kısmı ile firma değeri arasında bir ilişkinin var olduğu gözlenmiştir.

Operasyonel leasing ve uygulama

Operasyonel leasing kavramı, sürekli büyüyen leasing sektörü için önemli bir olgudur. Küreselleşen ve değişen pazar yapısındaki artan rekabet koşulları, teknolojik ömrün kısalması, yeni ürün sunma ve ürün çeşitliliği ihtiyacı işletmelerin yatırımlarını operasyonel leasing’le finanse etmesini sağlamaktadır. Bu çalışmanın araştırma problemi; Mevcut ekonomik ortamda yatırımcılar için operasyonel leasing’in, satın alma ve finansal leasing’e alternatif finansman yöntemi olduğunu belirlemek olarak ifade edilebilir. Yatırımcıların ihtiyaçlarına göre ne tür finansman yönteminin uygun olduğu dikkate alınmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amaçlarını şu şekilde ifade etmek mümkündür. a) Büyümenin yavaşlamakta ve uluslararası likiditenin daralmakta olduğu dönemlerde, işletmenin amaçlarına göre operasyonel leasing finansman yöntemi olarak tercih edilebilir mi? b) Operasyonel leasing yatırım finansmanı olarak tercih edilmesi durumunda, ülke ekonomisine, kiracı ve satıcıya ne tür katkılar sağlamaktadır? Operasyonel leasing ile ilgili araştırma sorularına cevap ararken literatür taramasında yabancı kaynaklardan faydalanılmıştır. Veri edinme de ?örnek olay? yönteminin tercih edilmesiyle, operasyonel leasing uygulamasının sınırlı olduğu ülkemizde operasyonel oto leasing uygulayan firmanın sektörel yapısı, süreçleri, sunduğu imkanlar açıklanmıştır. Araştırmada otomotiv sektörüne odaklanarak elde edilen kapsamlı bilgilerle canlandırma yapılarak anlatılmaya çalışılmıştır. Finansal Kiralama Kanunu’nda leasing süresinin en az dört yıl olması, aksi durumlarda iki yıl olması kısa süreli leasinge olanak tanımamaktadır. Türkiye’de operasyonel leasing kiralama şirketleri tarafından uzun süreli kiralama sözleşmeleri çerçevesinde uygulanmaktadır. Örnek olay olarak ele alının firmanın bilgileri gizli olduğundan dolayı, ismi belirtilmemiş ve rakamsal değerleri üzerinde değişiklik yapılmak zorunda kalınmıştır. Bu çerçevede yapılan çalışma sonucunda, operasyonel leasing, mal teçhizat ve ekipmanın tüm ömrünü kapsamadığından kiracı söz konusu malı iade etmek amacıyla sözleşmeyi feshedebilmektedir. Bu açıdan operasyonel leasing yatırımcıya tamir, bakım-onarım, ürün çeşitliliği, müşteri memnuniyeti, kaynakların etkin kullanımı ve teknolojiye uyum imkanları sağlamaktadır. Uluslararası pazarlarda likidite imkanlarının azalması, reel faiz oranlarının yüksek olduğu ülkemizde sermaye maliyetinin azaltılmasına operasyonel leasing yarar sağlayacaktır. Bu yönüyle bakıldığında, ülkemizde yeni uygulanan operasyonel leasing’in yatırımların alternatif olarak değerlendirmesi konusunda katkıda bulunacaktır.