DOÇ. DR. AYDAN CAVCAR

Hava trafik kontrol hizmetlerinde algılanan hizmet kalitesi

Hava trafiğinin hızla arttığı günümüzde hava ulaştırma sistemi için sektörel ve akademik anlamda birçok çalışma yapılmakta ve farklı çözüm önerileri geliştirilmeye çalışılmaktadır. Hava ulaştırma sisteminde çözüm aranan temel problemler kapasite kaynaklı tıkanıklıklar üzerine yoğunlaşmaktadır. Hava trafik kontrol hizmetlerinde her gün, uçuşun her aşamasında karşı karşıya iletişim içinde olanlar pilotlar ve hava trafik kontrolörleridir. Hava trafik kontrol sistemi problemlerine pilotlarla ve hava yolu şirketleriyle ortaklaşa kararlar alınarak bulunan çözüm yöntemleri memnuniyet düzeyini her zaman artıracaktır. Bu çalışmada hava trafik kontrol hizmeti verilirken devamlı iletişimde bulunan kontrolörler ve pilotlar arasında ki karşılaşmalar sonucunda algılanan hizmet kalitesinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla önce pilotlar ve hava trafik kontrolörleri ile yarı yapılandırılmış mülakat tekniği uygulanarak, problem alanları saptanmış ve sınıflandırılmış, sorular anket formu haline getirilmiştir. Bu çalışmada, tarama modeli kullanılmıştır. İfadelere verilen cevaplar arasında tek yönlü varyans analizi uygulanarak karşılaştırma yapılmış ve fark olup olmadığı değerlendirilmiştir. Genel olarak Türkiye’de çalışan hava trafik kontrolörlerinde eğitim esaslı bazı problemler saptanmıştır ve hava sahası teknik donanım açısından saptanan problemler ortalamanın biraz üzerinde bulunmuştur. Teknik donanım ile ilgili eksikliklerin daha kısa vadede giderilebilir fakat eğitim esaslı problemlerin giderilmesinin daha uzun zaman alacağı gözlenmiştir.

Hava trafik yol kontrol sektöründeki çatışmaların bilgi tabanlı karar destek aracıyla çözümü

Bu tezde hava trafik yol kontrol sektöründe tespit edilmiş olan ikili uçak çatışmalarının çözümü için tasarlanmış olan bilgi tabanlı bir karar destek aracı konu edilmiştir. Aracın çözüm yöntemi literatür araştırması ile elde edilen uzman hava trafik kontrolör bilgisine dayanmaktadır. Elde edilen bu bilgilerin gösterimi öncelikle kurallar biçiminde karar ağacında yapılmış, daha sonra Visual Basic programlama diline çevrilip programlanmıştır. Araç, kontrolörlerin çatışma çözümünü etkileyen faktörlerden 10 tanesini, ayırma stratejilerinden 8 tanesini kullanarak kontrolör bilgisini oluşturan birçok kurala göre çözümlerini üretmektedir. Bu çalışmada geliştirilen bilgi tabanlı aracın model tabanlı bir çatışma tespit ve çözüm sistemine entegre edilerek tam fonksiyonel olarak çalışması hedeflenmektedir. Elde aracı tam fonksiyonel kılacak böyle bir sistem olmadığı için aracın simülasyon değerlendirmeleri yapılamamıştır, fakat aracın muhtemel faydaları sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Hava Trafik Kontrol, Karar Destek Sistemleri, Çatışma Çözümü, Kontrolör Bilgisi