DOÇ. DR. ALİ AKYILDIZ

İptal davasında kesin ve yürütülebilir işlem kavramı

İdarenin işlemlerinin denetimin en geniş anlamda yapılabilmesi hukuk devleti ilkesinin de en geniş şekilde uygulanması demektir. Ülkemizde bu denetimi en etkin biçimde idari yargı mercileri yerine getirmektedir. İdari yargı yerlerinde açılan davaların esasının incelenebilmesi için açılan davaların kanunda yerverilen şartları taşıması gereklidir. Bu şartları taşıyan davaların esası incelenerek sonuçlandırılır. Kanunda, iptal davasına konu işlemin “kesin ve yürütülebilir” bir işlem olması, davaların ilk inceleme aşamasında taşıması gereken unsurlar arasında sayılmıştır. Ancak ne kanunda ne de doktrinde “kesin ve yürütülebilir işlem” tanımı tam olarak ortaya konulamamıştır. Kavramın somutlaştırılması ancak uygulayıcıların bu kavrama yükledikleri anlam sayesinde olmaktadır. Yargı kararlarında bazen, inceleme konumuz olan bu kavram geniş şekilde yorumlanarak idari işlemlerin denetimi oldukça geniş olarak uygulanmıştır. Ancak yargı mercileri bazen bu kavramı dar olarak yorumlama yoluna gitmişlerdir. Yargı mercileri önünde denetlenen idare değil idari işlemdir. İdari işlemin hukuka uygun olarak tesis edilip edilmediği ve kişilerin haklarını ihlal edip etmediği yargı mercilerince denetlenir. İdari işlem, hukuk aleminde bütün unsurları ile tamamlanmış ise bu idari işlem yargı mercileri önünde de denetlenebilir.

Türk Hukukunda kolluk yetkisinin kullanılması ve sınırları

?Türk Hukukunda Kolluk Yetkisinin Kullanılması ve Sınırları? isimli bu çalışmada devletin en birincil ve ilkel görevi olan güvenliğin sağlanması amacıyla yürütülen kolluk yetkisi konusu ele alınmıştır. Bu bağlamda tezimizin amacı, ülke içerisinde güvenliğin sağlanması amacıyla yürütülen kolluk yetkisini ve kolluk usullerini mevzuat hükümleri ve doktrindeki görüşler bağlamında ele almaktır. Çalışmamızın kapsamı şu şekilde teşekkül etmiştir: Öncelikle, kolluğun amacı olarak kamu düzeni kavramı, kolluk türleri, kolluk usulleri ve yetkileri üzerinde durulmuştur. Daha sonra kolluk örgütünün kısa tarihçesi üzerinde durularak, geçmişten günümüze kolluk örgütünün gelişimini aktarılmıştır. Son olarak, kolluk makamları, amirleri ve personeli belirtildikten sonra kolluk yetkisinin anayasal ve yasal sınırları üzerinde durulmuştur. Türk Hukukunda kolluk yetkisinin kullanılması ve sınırları konusu; son günlerde başta Anayasamızda yapılan değişiklikler olmak üzere, 14.06.2007 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 5681 sayılı Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanunu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 5236 sayılı Kabahatler Kanunu ile mevzuatta yapılan değişikliklere göre ayrıntılı olarak incelenmiştir.

İdari yargıda dava açma süreleri Times for bringing an action in administrative justice

Bütün eylem ve işlemleri yargı denetimine tabi olan hukuk devletinde dava hakkı temel ve vazgeçilmez haklardandır. Dava hakkının kullanılması ve yargı mercilerine başvurunun herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın sonsuza kadar kullanılabilir olması bireyler için yararlı bir uygulama gibi gözükse de, idarenin eylem ve işlemlerinin uzunca bir süre yargı denetimi tehdidi altında tutulmaları, kamu hizmetinin işleyişini aksatacağı gibi idarede bulunması gereken istikrarı da bozar. İşte; idari yargı düzenine sahip tüm ülkelerde idarenin eylem ve işlemlerine karşı yargı yoluna başvurulmasını önceden belli bir süre içerisinde dava açılmış olma koşuluna bağlayan idari yargıda dava açma süresi bu çalışmada incelenmektedir. Hukukumuzda, idari yargıda dava açma süreleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ile diğer bazı özel kanunlarda düzenlenmiştir. 2577 sayılı Kanunda davanın açılacağı idari yargı merciine göre belirlenen dava açma süreleri ve özel kanunlarda gösterilen ve bu kanunların düzenleme alanına giren kamu hizmetlerinin özelliğine göre tespit edilen dava açma süreleri otoriteden yana tavır alan 1982 Anayasasının etkisi altında kalmıştır. Üç bölüm olarak hazırlanan çalışmanızın birinci bölümünde; ?Süre? kavramı, idari yargıda dava açma süresi, dava açma süresinin hukuksal niteliği, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda düzenlenen genel ve diğer kanunlarda düzenlenen özel dava açma süreleri ile 2577 sayılı Kanunda yer verilen sürelerle ilgili genel esaslar ve yine aynı Kanunda düzenlenen dava açma süresi ile ilgili özel durumlar konuyla ilgili olarak verilen yargı kararları ışığında açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde; idareye başvuru üzerine tesis edilen işlemlere karşı açılacak iptal davalarında dava açma süresi açıklanmıştır. Son olarak üçüncü bölümde ise; iptal davaları dışındaki davalarda dava açma süreleri incelenmiştir.