DOÇ. DR. ALAATTİN KARACA

Orhan Pamuk’un romanları üzerine bir araştırma

Türkiye’de 1980 sonrası dönemin en önemli yazarlarının başında gelen Orhan Pamuk, Nobel edebiyat ödülü dâhil olmak üzere birçok ödül alan, eserleri hem yurt içinde hem de yurtdışında büyük ilgi gören ve dünya edebiyatının önemli kalemleri arasında sayılan bir yazardır. Aynı zamanda hem edebi kimliği hem de siyasi, sosyal ve kültürel fikirleri sebebiyle hakkında birçok tartışma ve polemik üretilen, bazen övgülerle karşılaşan ve bazen de yergilere muhatap olan bir romancıdır. Tüm bunlara rağmen Pamuk’un eserleri üzerine yapılan bilimsel çalışmalar oldukça sınırlıdır. Ayrıca bu çalışmalar yazarın tüm yapıtlarını kapsamaktan ziyade ya tek bir eserini incelemektedir ya da yazarın tüm romanlarını tek bir roman unsuru (kişiler, tema vs.) bağlamında ele almaktadır. Karşılaştırmalı edebiyat sahasında yapılan çalışmalar ise Orhan Pamuk’un herhangi bir romanını, dünya edebiyatının çeşitli örnekleri ile mukayeseye dayanmaktadır. İşte Pamuk’un romanları üzerine yapılan bu çalışmanın önemi yazarın tüm romanlarının bütünlüklü bir yaklaşımla ele alınmasından kaynaklanmaktadır. Orhan Pamuk’un eserleri incelenirken temelde analitik bir yaklaşım biçimi benimsenmiştir. Pamuk’un tüm romanları önce kendi arasında tasnif edilmiş, sonra da tasnif edilen bu romanlara en uygun inceleme yöntemi uygulanmıştır. Böylece Orhan Pamuk’un romanları üzerine bütünlüklü bir çalışma ortaya konularak bu alandaki boşluğun giderilmesi hedeflenmiştir. Bu yeni tasnifin, Orhan Pamuk’un romanlarını değerlendirmede yeni bir bakış açısı getireceğini, bundan sonraki çalışmalara bir perspektif sunacağını düşünmekteyiz. Ayrıca çalışmamızın Orhan Pamuk bağlamındaki tartışmalara yeni bir boyut kazandıracağını ve yazarın asıl değerlendirilmesi gereken yönü olan eserlerinin içeriği, edebi değeri, özgünlüğü vb. alanlarla ilgili yeni kanaatler oluşmasına katkı sunacağını ümit etmekteyiz.

Şiir Sanatı, Yazko Edebiyat ve Yordam Dergilerinin sistematik analizi The importance and the systematical analysis of Şiir Sanati, Yazko Edebiyat and Yordam Magazines in our literature

Türk edebiyatının tarihi gelişiminde edebiyat ve sanat dergilerinin yeri ve önemi diğer edebi ürünler kadar büyüktür. Bu çalışma Kasım 1965 ile Haziran 1967 tarihleri arasında İstanbul’da 20 sayı yayımlanan Şiir Sanatı, Ocak 1966 ile Aralık 1969 tarihleri arasında Ankara’da 26 sayı yayımlanan Yordam ve Kasım 1980 ile Mayıs 1986 tarihleri arasında İstanbul’da 63 sayı yayımlanan Yazko Edebiyat dergilerini kapsamaktadır. Çalışmada bu dergilerin sistematik tahlilleri yapılarak Türk edebiyatındaki önemleri belirtilmeye çalışılmıştır. 1965-1967 yılları arasında yayımlanmış ve söz konusu dönemde önemli bir yere sahip olan Şiir Sanatı, şiir dergisi olarak yayımlanır. Dergi, sadece şiire, şiir incelemelerine ve şiir teorisine yer vermiştir. Dergide az sayıda öykü ve deneme de görülmektedir. Dünya edebiyatından da yapılan çeviriler dergiye zengin bir içerik kazandırmıştır. Şiir Sanatı’nda Nâzım Hikmet’in şiiri ve geleneksel şiire bakış konuları Türk edebiyatı için önemli yazılardır. 1966-1969 yılları arasında yayımlanmış ve kendi dönemi için önemli bir yere sahip Yordam edebiyat dergisi edebiyat eleştirisi ve edebiyat öğretiminin pedagojik olmayan boyutuna ağırlık vermesiyle önemlidir. Yordam, ayrıca yeni bir eleştiri anlayışı ve kuşağı geliştirmeyi hedefleyerek Türk edebiyatı için önemli bir çalışma yapmıştır. Yordam’da şiir, metin incelemeleri ve öyküler de önemli bir yer tutmaktadır. 1980-1986 yılları arasında yayımlanmış olan Yazko Edebiyat, şiir, öykü türleri ağırlıklı olmak üzere edebi kültürün toplumda kökleşmesi için soruşturmalar, tartışmalar ve kitap tanıtımları yanında inceleme yazılarıyla hem dönemini hem de Türk edebiyatının kendinden sonraki yıllarını etkilemiştir. Ayrıca dergide yayımlanan deneme ve makaleler okuyuculara aydınlık bir perspektif kazandırmıştır. Yazko edebiyat, her dünya görüşüne açık demokratik bir forum olarak yayımını sürdürmüştür. Dergi bu tutumuyla Türk edebiyat kültürü için nitelikli bir mirastır. Söz konusu dergilere yönelik yaptığımız bu çalışma giriş, üç bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluşmaktadır. Giriş kısmında 1960-1980 arası siyasal-sosyal ve edebiyat-sanat ortamları irdelenmiş, dönemin dergileri incelenmiştir. Birinci bölümde üç derginin tarihçeleri, yazar, şair kadroları ve mizanpaj özellikleriyle ilgili bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde dergilerdeki yazılar değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde ise dergilerin Türk edebiyatındaki yerleri ve önemleri değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Şiir Sanatı, Yordam, Yazko Edebiyat, Kemal Özer, Hüseyin Cöntürk, Memet Fuat, Adnan Özyalçıner, Dil, Eleştiri, Gelenek, Modern, Nâzım Hikmet, Folklor, Edebiyat.

Refi’ Cevad Ulunay’ın süreli yayınlardaki yazıları

Türk Edebiyatı’nın gelişmesinde gazete ve dergilerin büyük önemi vardır. Bu gazete ve dergiler dönemin kültür-sanat hayatına ve tarihine ışık tutmaktadır. Bu çalışmada Refi’ Cevad Ulunay’ın süreli yayınlardaki yazıları verilmiştir. Çalışma kapsamında Refi’ Cevad Ulunay’ın yazdığı bütün gazete ve dergiler tek tek taranmış, bulunan yazılar türlerine göre sınıflandırılmıştır. Bu yazıların konusu ve özeti kronolojik olarak verilmiştir. Giriş bölümünde II. Meşrutiyet’ten 1960’a kadar Türk basını tanıtılmıştır. Birinci bölümde yazarın hayatı ve Türk basınındaki yeri anlatılmıştır. Ayrıca yazarın gazete ve dergilerde tespit edilen yazıları tür dizinine göre verilmiştir. Sonuç bölümünde Refi’ Cevad Ulunay’ın gazeteciliği ve Türk basını için önemi anlatılmıştır. Özet bölümünde çalışmanın genel bir değerlendirmesi yapılarak plan hakkında kısaca bir bilgi verilmiştir. Kaynakça bölümünde de bu tezin hazırlanma aşamasında faydalanılan eserler, yazar isimleri, basımevleri, basım yerleri ve tarihleriyle birlikte türlere göre alfabetik sıralama şeklinde sıralanmıştır. Anahtar Kelimeler: Refi’ Cevad Ulunay, basın, süreli yayınlar, fıkra, hikâye, anı, biyografi.

Edebiyat Alemi Gazetesinin sistematik tahlili ve edebiyatımızdaki önemi

Türk Edebiyatı’nın tarihsel gelişiminde edebiyat?sanat dergi ve gazetelerinin önemi oldukça büyüktür. Çünkü basın?yayın toplumun ortak düşüncesini, duyuşunu ve duygularını bulduğu bir araç, ayrıca önemli bir rehberdir. Bu çalışma, 21 Nisan 1949 ile 08 Aralık 1949 tarihleri arasında İstanbul’da otuz dört sayı yayımlanan Edebiyat Âlemi gazetesini kapsamaktadır. Çalışmada gazetenin sistematik tahlili yapılarak, Türk Edebiyatı’ndaki önemi belirlenmeye çalışılmıştır. 21 Nisan 1949?08 Aralık 1949 yılları arasında yayımlanmış olan ve söz konusu dönemde belli bir yere sahip olan Edebiyat Âlemi gazetesinin yayım hayatı, tespit edemediğimiz nedenlerle, çok kısa sürmüştür. Ancak yine de, içinde barındırdığı yazılar ve sanatçılar itibariyle incelemeye değer bir özelliktedir. Çünkü gazete, yayımlandığı dönemin sanat ve fikir hareketlerine ışık tutan bir niteliğe sahiptir. Yayım hayatı çok kısa olmasına rağmen, içinde barındırdığı yoğun gündemi ile hacimli özelliğe sahip bir gazetedir. Gazetenin içeriğinde; yoğun olarak şiirler, söyleşiler, anketler, bilimsel yazılar, öyküler ve dönemin sanatsal, kültürel, sosyal, eğitim ve tarihi konularına eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmelere yer verilmiştir. Özellikle şiir bölümlerinde dikkati çeken unsur, genç şairlerin eserlerine yer verilerek edebiyat dünyasına kazandırılma amacı dikkati çekmektedir. Bu tavır ikinci sayıdan otuz dördüncü sayıya kadar devam etmiştir. Dönemin tanınmış yazarlarına, sanatçılarına da sayfalarını açan gazetede, genç sanatçıların eserlerine de yer verilmiştir. Bu açıdan gazetenin, genç yazar ve şairlere yetişme ortamı, kendini ifade etme imkânı tanıması açısından faydalı bir amaç taşıdığı da söylenebilir. Edebiyatımızın düşünce ve tür bakımından gelişmesini, o dönemdeki sanatsal boşluğu kapatma adına yayım hayatına başlayan gazetede, Batı ve Doğu edebiyatlarından çevrilen eserler ile Anadolu kültürü bütünleştirilmeye çalışılmıştır. Gazetede yayımlanan söyleşiler ile dönemin edebi, kültürel, tarihi ve sanatsal ortamına farklı bir bakış açısı kazandırma amacı güdülmüştür. Gazete yayımlandığı dönemdeki edebiyat ve sosyal ortamı yansıtmaya çalışmış, ayrıca bu ortamları etkilemeyi de hedeflemiştir. Genç neslin yetişmesi açısından da birçok alanda bilgilendirici ve uyarıcı yazılarla da dikkati çekmektedir. Edebiyat Âlemi gazetesi ile ilgili yapmış olduğumuz bu çalışma; önsöz, giriş, üç bölüm, sonuç, özet, abstract ve kaynakçadan oluşmaktadır. Giriş bölümünde 1938?1950 arası siyasi?sosyal ortam, 1938?1950 arası edebiyat?sanat ortamı değerlendirilmiş ve 1938?1950 arası dönemin dergi ve gazeteleri incelenmiştir. Birinci bölümde Edebiyat Âlemi gazetesinin tarihçesi, yazar?şair kadrosu, mizanpaj özellikleri ile ilgili bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde gazetenin kronolojik dizini verilmiştir. III. bölümde ise tür dizini verilerek, türlerle ilgili kısa değerlendirmeler yapılmıştır. Sonuç bölümünde ise yapılan çalışmanın amacı, basın?yayının edebiyatımızdaki tarihçesi, çalışmanın kapsamı, bölümlerin tanıtılması, Edebiyat Âlemi’nin döneme katkısı vb. konular hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Özet bölümünde çalışmamızın genel bir değerlendirmesi yapılarak, plân hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Kaynakça bölümünde de, bu tezin hazırlanması aşamasında faydalanılan eserler, yazar isimleri, basımevleri, basım yerleri ve tarihleriyle birlikte faydalanılan türlere göre alfabetik sıralama şeklinde sıralanmıştır. Anahtar Kelimeler: Edebiyat Âlemi, Basın?yayın, Siyasal ortam, Şiir, Makale, Hikâye, Söyleşi, Fıkra

A Gazetesi / Dergisi, Dönem ve Yenilik Dergilerinin sistematik tahlili ve edebiyatımızdaki

Edebiyat ve sanat dergilerinin Türk Edebiyatının tarihi gelişiminde büyük önemi vardır. Bu çalışma İstanbul’da 1952-1957 yılları arasında, 62 sayı çıkan Yenilik Dergisi, İstanbul’da 1956 Ocak-1960 Haziran tarihleri arası 29 sayı yayımlanan A Dergisi ve Eylül 1983- Haziran 1984 tarihlerinde İzmir’de on bir sayı yayımlanan Dönem Dergisi’ni içermektedir. Bu çalışmada söz konusu dergilerin sistematik analizleri yapılarak, Türk Edebiyatındaki önemi belirtilmeye çalışılmıştır. 1952-1957 tarihleri arası yayımlanan Yenilik Dergisi ve 1956-1960 arasında yayımlanan A Dergisi, ilk yayın yılına sanat ve edebiyat gazetesi olarak başladı. İlk yıllarının sonunda bu yayınlar dergiye dönüştürüldü. A ve Yenilik Dergilerinde şiir, öykü, deneme, makale, röportaj, eleştiri, fıkra, anı ve günlükleri ağırlıklı olarak görebiliriz. Edebi çalışmalar, sergi ve konserler değerlendirilmiştir. Batı edebiyatından çeviriler yapılarak Batı edebiyat ve sanat anlayışı ülkemiz insanlarına tanıtılmaya çalışılmıştır. Açıkoturumlar, soruşturmalar ve özel sayılar çıkarılarak o dönemin edebiyatına ve sosyal olaylarına farklı bir bakış açısı getirilmeye çalışılmıştır. 1980 sonrası çıkan Dönem Dergisi’nde daha çok şiirler ve hikayeler sunulmuştur. Dergi bilinen yazarların yanında genç yazarlara da kendilerini geliştirme imkanı vermiştir. Yenilk Dergi’sinde yayımlanan bibliyografya çalışması o dönem edebiyatında özgün bir çalışmadır. Yukarıdaki dergiler yayımlandıkları dönemin sosyal ve edebi durumunu betimlenmeye çalışmıştır. Özellikle Yenilik ve A Dergileri bu çevrelerde etkin bir rol oynamıştır ve tesirli olmuştur. Yenilik, Dönem ve A Dergileri üzerinde yaptığımız bu çalışma, ön söz, üç bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluşmaktadır. Giriş bölümünde 1950 ve 1960 yılları arasındaki sosyal- siyasi durumlarla, kültürel ve edebi ortam ele alınmış ve bu dergiler tanıtılmıştır. Birinci bölümde dergiler hakkında bilgiler ve sunular verilmiş, ikinci bölümde dergilerin kronolojik dizini verilmiştir. Üçüncü bölümde ise tür dizinleri verilmiştir.