DOÇ. DR. AHMET VECDİ CAN

Kutadgu Bilig’de geçen muhasebe terimlerinin günümüz muhasebe terminolojisi açısından analizi

Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınan Kutadgu Bilig adlı yapıt, Türk İslam tarihinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu eser bugüne kadar başta dil olmak üzere tarih, hukuk, felsefe ve sosyoloji gibi birçok bilim dalının ilgi odağı olmuştur. Yerli, yabancı birçok bilim insanı bu eserle ilgili çok sayıda çalışma yapmıştır. Bu ilgiye muhasebe bilimiyle uğraşan akademisyen ve yazarların da dâhil olması kaçınılmaz hale gelmiştir. Zira eserde muhasebe bilimiyle ilgili birçok ibare söz konusudur ve bu ibarelerle eser muhasebe bilim insanlarını kendine çeken bir yapıya bürünmüştür. Türklerin ticarete, hesap işleri düzenine ve muhasebeciye dönük ilk ciddi görüşlerini ortaya koyan Kutadgu Bilig adlı eserde muhasebe daha çok devlet muhasebesi şeklinde ele alınmış ve devletin mali teşkilatlanmasından sorumlu olan görevli memur ?hazinedar? olarak tanımlanmıştır. Günümüz muhasebecisini temsil ettiği düşünülen hazinedarın yetki ve sorumlulukları, taşıması gereken meslekî bilgi, donanım ve ahlakî özellikleri eserde yaklaşık seksen beyitlik bir bölümde anlatılmıştır. Yaklaşık bin yıl önce kaleme alınan Kutadgu Bilig adlı eserde günümüzde de kullanılan muhasebe temel kavram ve ilkelerine ilişkin belge ve bilgilere rastlanması dikkat çekici bir durumdur eser bu yönüyle Türkleri muhasebe alanında önemli bir noktaya taşımıştır. Türklerin diğer medeniyetler gibi muhasebe alanında da çok eski zamanlardan beri var olduklarını kanıtlamak amacı ile hazırlanan bu çalışmada, Kutadgu Bilig’de yer alan bütün beyitler incelenerek içlerinden muhasebe, kayıt düzeni ve ticari hayatı ilgilendiren kavram ve terimler seçilmiş, bu kavram ve terimler eserden örnek beyitler eşliğinde açıklanmıştır. Ayrıca muhasebe meslek ahlakı temel ilkelerine değinilerek Kutadgu Bilig’e göre muhasebecinin taşıması gereken ahlakî özellikler de sınıflandırılarak anlatılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kutadgu Bilig, Türk muhasebe tarihi, muhasebe meslek ahlakı

Ürün yaşam seyri maliyetlemesinin faaliyet tabanlı maliyetleme temelinde bir örnek işletme uygulaması

Küresel rekabet, üretim teknolojilerindeki sürekli gelişim, müşteri tercihlerinin hakim olduğu bir Pazar, yöneticilerin ürün ve satış fiyatları üzerindeki hakimiyetlerini kaybetmelerine neden olmuştur. Bu yüzden işletme yöneticileri, kaybettikleri hakimiyeti iş süreçlerini ve ürün maliyetlerini kontrol altına alıp, yönetmeye çalışarak kazanma yoluna gitmişlerdir. Stratejik maliyet yönetim tekniklerinden biri olan ürün yaşam seyri maliyetleme yöntemi, bir ürünün tüm yaşam seyri boyunca ortaya çıkan maliyetlerine daha geniş açıdan bakarak, her bir maliyet unsurunun ürünlere dağılımını gösterip, işletme yönetiminin maliyetleri stratejik bir kar ve yönetim aracı olarak kullanabilmesini sağlar. Ürün yaşam seyri maliyetleme yöntemi, bütün bunları gerçekleştirirken, hedef maliyetleme ve faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemlerinden de yararlanmaktadır. Bu doğrultuda hazırlanan çalışmanın temel amacı; günümüz rekabet ortamında işletmelere, ortaya çıkan maliyetleri tahmin etme, hesaplama, analiz etme, raporlama ve yönetme olanağı sunabilen, maliyetlerinde tasarrufa giderek maliyet kontrolünü sağlayabileceklerini gösterip işletmeye maksimum karı sağlamayı hedefleyen, bir mamulün işletmeye sağladığı gerçek katkıyı göstererek, üretimine devam edilip edilmemesine ilişkin rakip seçenekler arasında seçim yapmaya yardımcı olan bir değerlendirme yönteminin uygulanabilirliğini gösterebilmektir. Uygulamamızda üretilmeye yeni başlanmış bir ürünün tüm yaşam seyri boyunca gerçekleşmesi beklenen maliyetlerinden oluşan bir maliyet profili oluşturulmuştur. Oluşturulan profil neticesindeki sonuçlar yorumlanarak ürünün tüm yaşam seyri maliyetleri ve gerçek karlılık durumu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Küresel Rekabet, Stratejik Maliyet Yöntemleri, Ürün Yaşam Seyri Maliyetleme Yöntemi, Maksimum Kar